Bà Angela Merkel chẳng những không có nét sắc xảo của cố Thủ
Tướng nước Anh Margarett Thatcher hay vẻ cương nghị của cựu Ngoại Trưởng
Hillary Clinton, dáng dấp của bà còn giống như một người phụ nữ bình thường và
hiền lành của Âu Châu. Vậy mà trên đôi vai của bà mang nhiều gánh nặng, các
quyết định của Thủ Tướng Merkel sẽ để lại hậu quả lâu dài đến hai cơ cấu quan
trọng nhất của Âu Châu từ sau khi chiến tranh thế giới thứ hai và chiến tranh
lạnh chấm dứt tức liên minh quân sự NATO và khối tiền tệ chung Euro. Hai cơ cấu
này tuy đủ mạnh để tồn tại trong giông bão, nhưng nếu kém lèo lái sẽ bị tổn hại
trầm trọng trong nhiều thập niên sắp tới – vị trí mà nước Đức và bà Merkel hiện
đang giữ vai trò trung tâm.
Nếu mục tiêu trước mắt của nước Nga nhằm
ngăn chận không cho Ukraine trở thành một thành viên của NATO thì khối Âu Châu
đang lo ngại trường hợp Tổng Thống Putin tiến thêm bước kế tiếp nhằm vạch trần
tính vô hiệu của điều khoản số 5 của NATO quy định rằng khi một quốc gia trong
liên minh bị tấn công thì toàn khối sẽ phản ứng đáp trả. Mục tiêu của Putin
nhắm vào ba quốc gia hội viên vùng Baltic gồm Estonia, Latvia và Lithunia bằng
cách cho quân nhân Nga trá hình trà trộn vào tập thể số đông người gốc Nga sinh
sống trong khu vực để khuấy động và đòi tự trị như từng làm tại bán đảo Crimea
hay ở vùng Đông Ukraine. NATO sẽ bị chia rẽ bởi quyết định can thiệp quân sự
hay không khi đối diện với hình thức chiến tranh phi quy ước trong lúc căng
thẳng có thể leo thang đến mức trực tiếp đối đầu với quân đội Nga trên một vùng
đất vốn chưa từng là trọng tâm của Âu Châu? Hoa Kỳ và Ba Lan chắc chắn sẽ đòi
bảo vệ vùng Baltic trong khi Putin đã thu phục được vài chính quyền Âu Châu
theo khuynh hướng ít nhiều thân thiện hay thỏa hiệp với Nga gồm Hung Gia Lợi,
Áo và Hy Lạp. Ngay bây giờ thì Putin có thể đang thăm dò quyết tâm của NATO và
nhất là của Anh-Pháp-Đức trước khi quyết định liệu có ra tay ở vùng Baltic hay
chỉ dừng lại ở chổ làm tiêu mòn ý chí và sự đoàn kết của NATO bằng cách liên
tục khuấy phá Ukraine.
Thủ tướng Merkel là một trong số ít người
hiểu Putin nhất do bà thông thạo tiếng Nga và đã lớn lên ở nước cộng sản Đông
Đức. Bà sang Hung Gia Lợi vào tháng 2-2015 để thuyết phục Thủ Tướng Viktor
Orban đoàn kết với khối EU nhưng tỏ ra nguội lạnh khi ông này hô hào về một nền
dân chủ “phi tự do” (!). Khó khăn kế tiếp của bà Merkel khi chính quyền cánh tả
vừa được bầu lên tại Hy Lạp lại khơi dậy lịch sử và manh nha đòi nước Đức bồi
thường cho Chiến Tranh Thứ Hai với mục đích khích động dư luận nhằm tạo thế mạnh
khi thương lượng về số tiền nợ Hy Lạp đang vướng mắc. Chẳng những thế mà Thủ
Tướng Hy Lạp Tsipras còn tỏ thái độ kình chống khối EU bằng cách bênh vực Nga.
Thách thức của bà Merkel là bảo vệ được sự đoàn kết của NATO trong lúc Putin
tận dùng đủ thủ đoạn để chia rẽ các quốc gia kể cả đe doạ bằng quân sự hay nhử
mồi khí đốt; nhưng đồng thời bà không thể để căng thẳng với Nga leo thang đến
mức không còn vãn hồi vì quyền lợi kinh tế và an ninh của Âu Châu vẫn gắn liền
với Nga; bên cạnh đó còn vấn đề làm thế nào để giúp Ukraine ổn định và phát
triển trong hoàn cảnh Putin dùng mọi phương cách về kinh tế và quân sự để khuấy
phá nhằm tạo ra gánh nặng cho Âu Châu.
Nếu đối phó với Putin là vấn đề của toàn
khối Tây Phương thì nước Đức và bà Merkel giữ vai trò quyết định trong việc
giải quyết khủng hoảng kinh tế ở các nước Nam Âu. GDP của Hy Lạp chỉ bằng của
một tiểu bang trung bình ở Mỹ như Lousiana nên dù có phá sản vẫn không thể ảnh
hưởng toàn khối Âu Châu. Nếu Hy Lạp tiếp tục nằm trong khối Euro cũng như một
ung nhọt không thể chửa vì nước này không thể phá giá đồng bạc nhằm phục hồi
kinh tế; còn tách ra khỏi Euro là tạo ra một tiền lệ quan trọng không khác gì
NATO vi phạm quy định phòng thủ tập thể. Nhưng còn một tiền lệ khác ít được
nhắc đến trong trường hợp Hy Lạp là “moral hazard” hay ỷ thế làm liều nay áp
dụng cho một quốc gia thay vì chỉ một xí nghiệp trong nền kinh tế. Đối với Hy
Lạp và không ít các chuyên viên kinh tế Âu-Mỹ thì áp đặt chính sách khắc khổ
trong khủng hoảng là quyết định kinh tế sai lầm nếu không muốn nói là biện pháp
trừng phạt quá đáng; nhưng đối với không ít người Đức thì đây chỉ là luật công
bình có vay có trả nên nguyên tắc này không thể bị vi phạm.
Ngoài việc đối phó với nước Nga và khủng
hoảng kinh tế lại còn thêm vấn nạn của khủng bố Hồi Giáo và làn sóng chủ nghĩa
dân tộc chống di dân và chống Hồi Giáo. Các thử thách đều vô cùng nghiêm trọng,
gánh nặng trách nhiệm chia xẻ không đồng đều nên đè nặng trên đôi vai của bà
Thủ Tướng Merkel.
No comments:
Post a Comment