Ai không tin có tiền từ trên trời rớt xuống thì việc này gần
xảy đến tại Nhật, Âu Châu và ngay cả Hoa Kỳ: lý do các quốc gia công nghiệp lâm
vào tình trạng giảm phát quá lâu nên đang tính đến chuyện in tiền đưa dân chúng
xài để tiền mất giá giúp giá cả leo thang! Chiến lược nói trên được giải Nobel
kinh tế Milton Friedman gọi là Helicopter Money vào thập niên 1960 và nay có thể
mang ra thử nghiệm.
Trong thực tế cho dù người đi chợ chỉ thấy hàng hoá ngày càng
đắt đỏ nhưng thống kê nhà nước cho biết lạm phát ở Nhật và Âu Châu khoảng 0% còn
tại Hoa Kỳ 1%, tức là rất thấp so với chỉ tiêu 2% đề ra. Lạm phát cao khiến tiền
bốc hơi làm dân chúng nghèo đi, nhưng lạm phát thấp cũng nguy hiểm vì bơm lên
bong bóng và làm tăng lên khoảng cách giàu nghèo (sẽ giải thích phần sau). Cho
nên các Ngân Hàng Trung Ương mới đề ra một mức lạm phát “tốt” 2% trong khi kinh
tế tăng trưởng 3-4%, không nhanh không chậm thật là lý tưởng.
Nhưng kinh tế Âu-Mỹ-Nhật phát triển quá chậm trong nhiều thập
niên nên Ngân Hàng Trung Ương buộc phải giữ phân lời cực thấp với hy vọng giúp dân
chúng dễ dàng vay mượn mua sắm và doanh nghiệp dễ dàng vay vốn đầu tư, qua đó
thúc đẩy tăng trưởng. Nhưng rồi lương bổng vẫn không chịu tăng, tức là dân chúng
phải chấp nhận đi làm giá rẻ khi mà doanh nghiệp chưa cần nâng mức lương để thu
hút nhân viên mới. Người tiêu thụ không dám ăn xài vì thu nhập còn thấp hay việc
làm mới còn bấp bênh khiến doanh nghiệp lại càng không dám đầu tư do không thấy
có triển vọng thêm khách hàng. Đây là cái vòng lẩn quẩn đáng sợ mà các Ngân
Hàng Trung Ương tìm đủ mọi biện pháp thoát ra.
Lãi suất thấp còn bơm lên bong bóng đầu cơ. Tiền gởi ngân hàng
không có lời nên nhà giàu đổ tiền mua bán địa ốc và cổ phiếu. Tình trạng này gọi
là price inflation khi giá nhà đất tăng vọt khiến người đi làm càng khó mua nhà,
còn thị trường chứng khoáng cũng phình ra cho dù doanh nghiệp tăng trưởng chậm.
Hai quả bong bóng nói trên khiến khoảng cách giàu nghèo ngày càng sâu vì ai có
sẵn của cải càng thêm giàu trong khi người đi làm ăn lương bị thụt lùi. Dân chúng
bất mãn khuấy động thành các hiện tượng chính trị như Brexit, Bernie Sanders
hay Donald Trump.
Riêng tại Mỹ đồng đô-la tăng giá so với euro, yen hay nhân dân
tệ. Lý do vì kinh tế Trung Quốc bấp bênh, Âu-Nhật trì trệ trong khi khối các nước
đang phát triển Nga-Brazil v.v. rơi vào khủng hoảng nên giới đầu tư đổ tiền sang
Hoa Kỳ tìm an toàn – dễ thấy nhất là ở Việt Nam vơ vét được đồng nào thì tìm cách
gởi con đi Mỹ học rồi sau đó mua nhà. Giá địa ốc, chứng khoáng và công phiếu tại
Mỹ tăng cùng một lúc vì được cả thế giới ưa chuộng là tình trạng chưa từng xảy
ra từ trước đến nay.
Ngân Hàng Trung Ương Âu-Nhật đã áp dụng lãi suát âm để người
gởi tiền ngân hàng chẳng những không có lời mà còn bị lổ, mục đích nhằm bắt dân
chúng ngừng tiết kiệm mà phải tiêu xài. Nhưng ngay cả biện pháp này cũng không
mang đến hiệu quả mong muốn nên nay phải bàn đến chuyện in tiền chất vào máy
bay thảy xuống.
Nếu áp dụng thì nhà nước in bạc đầu tư vào hạ tầng (xây cầu đường,
internet, hải cảng, v.v…) qua đó tạo việc làm lương cao cho dân chúng. Hay chính
quyền gởi thẳng cho mỗi gia đình tấm check vài chục ngàn đô-la xài chơi.
Chỉ riêng việc các Ngân Hàng Trung Ương Âu-Nhật và ngay cả Hoa
Kỳ bàn đến tiền trên trời rớt xuống cũng đã là khó tưởng tượng. Nhưng nếu áp dụng
mà không thành công thì các Ngân Hàng Trung Ương… hết thuốc chửa (out of
ammunition).
Sau khi bàn chuyện Âu-Mỹ-Nhật thì nhắc đến Việt Nam , câu
chuyện helicopter money khiến người viết nhớ lại chuyện cười dân gian kể
Stalin, Mao và Hồ cùng đi máy bay. Hồ thảy xuống 1 tờ $1 và nói sẽ có 1 người mừng
tối nay; Mao thảy 10 tờ $1 cho 10 người vui; Stalin thảy 1000 tờ $1 đồng cho
1000 người vui. Viên phi công nghĩ thầm nếu thảy cả ba ông này ra khỏi máy bay
thì có 2 tỷ người hân hoan.
No comments:
Post a Comment