Ngựa bức dây cương – Trump unleashed

Tổng thống Donald Trump bước vào năm thứ hai của nhiệm kỳ như cọp xổng chuồng: hẹn gặp Kim Jong-un; áp thuế nhôm và thép 25%; sa thải Ngoại trưởng Tillerson thay vào nhân vật thân cận Mike Pompeo; cho Cố vấn Kinh tế Gary Cohn nghỉ việc và nâng vai trò của Cố vấn Thương mại Pete Navarro; nâng cao quan hệ Mỹ-Đài Loan; trừng phạt hàng nhập cảng từ Trung Quốc 60 tỷ USD; thay thế Cố vấn An ninh McMaster với diều hâu John Bolton. Tất cả các cú nghẹt thở này đều nhằm vào hai điểm: Nước Mỹ trên hết (America First) và tấn công Bắc Kinh.

Báo chí Mỹ dù bênh hay chống đều cùng một quan điểm: sau năm đầu “học nghề” mà Trump tưởng chừng bị phe “người lớn”[1] kềm chế bỏ qua những hứa hẹn hung hăng lúc tranh cử để theo đuổi chính sách ngoại giao và mậu dịch truyền thống, nay Trump như ngựa chứng bức dây cương và đủ tự tin để vây quanh mình một nội các đồng quan điểm nhằm đẩy mạnh các biện pháp vô cùng táo bạo. Đám “người lớn” thuộc cánh toàn cầu hóa đang bị thay thế nhanh chóng bởi phe “Nước Mỹ trên hết”.

Chủ trương “Nước Mỹ trên hết” của Trump khiến đảo lộn ba nền tảng của chính sách trong suốt 30 năm: (1) thương mại Mỹ-Trung quá quan trọng không thể bị gián đoạn; (2) Hoa Kỳ cần Bắc Kinh giải quyết các vấn đề gay go như Iran và Bắc Hàn nên càng không thể tranh chấp về thương mại; (3) Mỹ cần thu phục các đồng minh chiến lược nên phải tránh tranh chấp về thương mại.

Nói cách khác, đây là lập trường “Dĩ hòa vi quý” vì xảy ra tranh chấp thì Hoa Kỳ sẽ bị thiệt hại nặng. Trái ngược lại, quan điểm của Trump là không sợ gây sự để coi AI sẽ bị thiệt hại NHIỀU HƠN.

Trump nhận lời mời gặp mặt Kim Jong-un có thể hiểu như tối hậu thư nhắn gởi Bình Nhưỡng và Bắc Kinh rằng đây là thiện chí và cơ hội cuối cùng, nếu Tập Cận Bình còn chần chờ thì chiến tranh xảy ra Trung Quốc cũng mang vạ lây.

Nhiều quốc gia phản đối việc áp thuế 25% lên nhôm-thép chỉ thiệt hại cho các nước bạn vì nhập cảng từ Hoa Lục sang Mỹ chiếm có 3%. Tuy nhiên nhôm thép mua từ Việt Nam, Nam Hàn và Mexico là do Trung Quốc chuyển qua cửa hậu để bán vào Hoa Kỳ[2][3][4][5]. Nay Trump “tạm tha” không áp thuế lên Âu Châu – Nam Hàn và Mexico nhưng đủ để cảnh cáo các đồng minh của Mỹ đừng giúp Tàu chơi xấu Hoa Kỳ.

Trump phạt 60 tỷ USD lên hàng nhập từ Trung Quốc có thể sẽ dẫn đến chiến tranh mậu dịch – nhưng đồng thời cũng có đồn đoán là Tập Cận Bình đang tìm một giải pháp ve vãn cho Hoa Kỳ “thắng lớn” (big win, như ký kết thỏa ước khổng lồ mua khí đốt để cân bằng cán cân mậu dịch) nhằm xoa dịu Trump. Nói cách khác, họ Tập mềm nắn rắn buông.

Khác với các vị tổng thống tiền nhiệm tách rời an ninh và mậu dịch thì nay Trump gộp cả hai vào quyền lợi của nước Mỹ. Cho nên những quốc gia cần Mỹ che chở về an ninh nên tìm cách giúp Hoa Kỳ có lợi lộc về kinh tế, còn các nước muốn buôn bán với Mỹ thì đừng hòng bắt chẹt về an ninh.

Duy chỉ một điều với những ai hăng hái ủng hộ Trump chống Tàu: nếu chiến tranh mậu dịch có xảy ra thì giá chứng khoáng tụt, giá nhà giảm, con cháu có thể mất việc làm. Khi đụng đến nồi cơm của chính gia đình thì cố gắng kiên cường mà đừng đổi ý.

[1] Trục người lớn gồm các ông Cohn-Mattis-McMaster–Tillerson. Ba ông Cohn-McMaster-Tillerson đều rời Tòa Bạch Ốc chỉ còn Bộ Trưởng Quốc Phòng Mattis là vững.

 

[2] Nhôm thép từ Trung Quốc chuyển sang Việt Nam và Nam Hàn: Trump tariff on Steel would hit China – CNN Money 02/19/2018

[3] Nhôm thép từ Trung Quốc chuyển qua Mexico: Chinese Aluminum Giant is tied to a $2 Billion Mystery Mexican Stockpile – Fortune 09/09/2016

[4] Nhôm của Trung Quốc chở từ Mexico sang Việt Nam: Giant Aluminum Stock Pile Was Shipped from Mexico to Việt Nam – The Wall Street Journal, 12/01/2016

[5] Mỹ áp thuế lên thép Trung Quốc nhưng nhập cảng qua ngã Việt Nam: US hits ViệtNam with massive dutie over Chinese steel – CNN Money, 12/06/2017