Vụ án Edward Snowden làm chấn
động nước Mỹ nhưng đồng thời cho thấy sức sinh động
trong xả hội dân chủ luôn đi tìm một sự thăng bằng
giữa quyền lực nhà nước và tự do của công dân.
Để tóm tắt câu chuyện: Edward
Snowden là cựu nhân viên ngành tin học của NSA (Cơ Quan
Tình Báo Trung Ương Hoa Kỳ). Anh đã lén lúc thu thập hàng
trăm ngàn tài liệu mật rồi tẩu thoát ra nước ngoài để
phanh phui trên báo chí quốc tế rằng NSA đã theo dõi hàng
tỷ cuộc trao đổi riêng tư trên điện thoại và Internet
của công dân Mỹ cùng nhiều chính quyền nước bạn.
Edward Snowden hiện đang cư trú tạm thời tại Nga trong
vòng một năm để tìm một quốc gia khác cung cấp cho anh
quyền tỵ nạn chính trị.
Đối với đại đa số người
xử dụng các phương tiện truyền thông Internet thì việc
bị ghi chép thường được chấp nhận như sự cố
“đương nhiên”, vì nếu các cơ quan nhà nước không
theo dõi thì cũng bị thu thập bởi các đại tập đoàn
tư bản khác như Yahoo, Google, AT&T v.v.... Một số đông
còn xem đây là công việc bắt buộc để chống khủng bố
vì các nhóm Hồi Giáo cực đoan xử dụng những dịch vụ
công cộng trong thông tin và liên lạc. Sau rốt nhiều
người còn cho rằng mình không làm gì phạm pháp thì cho
dù nhà nước có thu thập tin tức cũng chẳng sao.
Nhưng khi chấp nhận một sự
việc “đương nhiên” tức mặt nhiên trao cho nhà nước
một quyền hạn tuyệt đối mà không thông qua thảo luận
và đồng tình trong dân chúng. Người dân có trách nhiệm
phải cảnh giác vì sớm muộn gì quyền hạn tuyệt đối
cũng sẽ dẫn đến sự lạm dụng chà đạp lên quyền tự
do công dân.
Những phanh phui của Snowden vô
cùng tai hại cho hoạt động tình báo của Mỹ nên không
ít người tố cáo anh là phản quốc. Nhưng càng ngày các
tranh luận trên báo chí khiến cả dân chúng lẩn nhà nước
đều đồng ý rằng cần thiết phải có những quy định
rỏ rệt để công tác thu thập tin tức của các cơ quan
an ninh được tiến hành trong khuông khổ pháp luật.
Một chính quyền không thể lợi
dụng lý lẽ bảo vệ an ninh quốc gia để vi phạm Hiến
Pháp và xâm phạm quyền tự do công dân.
Thiệt hại cho nước Mỹ vô cùng
lớn: dư luận tại Tây Âu và Nam Mỹ cực lực phản đối
các hành động theo dõi những nước đồng minh; Trung Quốc
và Nga không khỏi khoan khoái khi thấy Hoa Kỳ bị dồn vào
ngõ bí; các phong trào khủng bố tìm phương cách mới để
tránh bị theo dõi. Nhưng mặt khác thế giới đang quan sát
sức sinh động của xã hội Hoa Kỳ: kỷ thuật Internet
còn quá mới khiến chưa có những quy định rỏ rệt nên
ít nhiều mọi người dân trên các nước đều tin rằng
mình bị theo dõi, nhưng chưa nơi nào đặt vấn đề với
nhà nước như tại Mỹ!
Vụ án Snowden tạo ra những liên
minh chính trị bất ngờ khi cánh bảo thủ lên án nhà
nước vượt quá quyền hạn được quy định trong Hiến
Pháp, còn khuynh hướng cấp tiến tố cáo chính quyền vi
phạm quyền tự do công dân.
Vụ án Snowden còn cho thấy một
khía cạnh khác là quyền tự do báo chí rất cần thiết
để giữa dân chúng và chính quyền có những tranh luận
lành mạnh, bởi báo chí có khả năng làm thay đổi dư
luận. Riêng người viết trước đây cũng đồng tình với
đa số dân Mỹ rằng Snowden phản quốc nhưng dần dần
thay đổi ý kiến, cho đến nay trở thành trung lập chưa
kết luận được việc làm của anh đúng hay sai. Nhưng
cho dù tán thành hay chống đối thì ý thức của xả hội
vẫn được nâng cao vì không thể trao quyền hạn tuyệt
đối cho một nhà nước.
Tìm được sự cân bằng trong xả
hội rất khó khăn như nhận xét của nhà lập quốc
Benjamin Franklin: “Những ai đánh đổi các quyền tự do
căn bản để đi tìm một chút an toàn ngắn hạn đều
không xứng đáng để được hưởng cả Tự Do lẫn An
Ninh” [1]. Cho dù chính quyền Obama và Quốc Hội rồi sẽ
đưa ra những quy định như thế nào cũng không thể làm
hài lòng tất cả, vì một số sẽ cho rằng quá khắt khe
thành buộc trói các cơ quan tình báo còn số khác vẫn
phản đối còn quá lỏng lẻo. Nhưng cho dù nước Mỹ còn
đầy khuyết điểm – và tự vạch trần các khuyết điểm
của mình nên vẫn được thế giới xem như một xả hội
vô cùng sinh động, đi trước mọi người để tìm câu
trả lời cho các vấn đề rất khó khăn.
***
[1] Those
who would give up essential Liberty,
to purchase a little temporary Safety, deserve neither Liberty
nor
Safety
No comments:
Post a Comment