Một nghịch lý xã hội ở chỗ đảng Dân Chủ chủ trương bảo vệ dân
nghèo, nhưng ngược lại giới công nhân thợ thuyền da trắng lại bỏ phiếu cho nhà
tỷ phú địa ốc Donald Trump cho dù họ bị thiệt thòi nhiều nhất nếu các chương trình
trợ cấp xã hội bị cắt giảm. Điều này khiến các kinh tế gia cánh tả - trong đó có
ông Paul Krugman nổi tiếng của tờ New York Times – vò đầu nát óc vì không tìm
ra lời giải thích.
Lý do khi cuộc sống trở nên bất an (do toàn cầu hóa) thì bản
năng của con người tụ họp gần lại với cộng đồng cùng màu da và chung nền văn hóa
để tìm sự an toàn và đồng cảm. Người Mỹ gọi đây là tribalism hay là chủ nghĩa bộ
tộc. Giới thợ thuyền da trắng sống rãi rác ở vòng đai han rĩ (rust belt) gồm
nhiều tiểu bang nằm sâu trong nội địa Hoa Kỳ trước đây không có phương tiện kết
họp để có tiếng nói mạnh trong chính trường, nay dùng Facebook liên kết với
nhau trở thành một lực lượng chính trị quan trọng làm khuynh đảo cuộc bầu cử
2016. Họ chọn bỏ phiếu không vì chính sách kinh tế của đảng Dân Chủ hay Cộng Hòa
mà để tìm sự đồng cảm - trớ trêu thay nơi chính là nhà tỷ phú địa ốc Donald J.
Trump. Cho nên cựu Thống Đốc Quỹ Dự Trữ Liên Bang Alan Greenspan đã nhận xét rằng
trào lưu dân túy không phải là một chủ nghĩa nhưng là tiếng kêu cầu cứu tìm kiếm
sự đồng cảm giữa kẻ người thua thiệt bị bỏ rơi.
Trước khi phân tích thêm về hiện tượng Donald Trump tưởng nên
bắt đầu với lý do tại sao giới thợ thuyền da trắng lại từ bỏ đảng Dân Chủ vốn từng
được xem như đảng của dân nghèo và của người lao động. Đảng Dân Chủ trong những
thập niên 1930-60 là đại diện cho giai cấp công nhân với các chính sách về an
sinh xã hội và quyền lợi người lao động (New Deal) bắt đầu từ thời Tổng Thống
Roosevelt sau cuộc Đại Khủng Hoảng 1929.
Đến thập niên 1960 thì Tổng Thống Dân Chủ Lyndon Johson tuy
một mặt mở rộng thêm mạng lưới an sinh xã hội nhưng đồng thời lại kèm thêm với
dân quyền (Civil Rights) bênh vực nữ phái và người da đen. Khởi đi từ lúc đó và
do những định kiến xã hội còn tồn tại nên giới thợ thuyền da trắng bắt đầu tách
ly ra khỏi đảng Dân Chủ.
Sang thập niên 1990 cho đến năm 2016 thì đảng Dân Chủ đổi
sang chính sách Tân Tự Do (neo-liberalism) với Tổng Thống Bill Clinton, rồi sau
đó đến Obama (tuy khoảng giữa có cánh Tân Bảo Thủ (neo-conservative) của Tổng
Thống Bush nắm quyền). Trào lưu dân quyền (Civil Rights) được khai triển để bao
gồm quyền lợi của người thiểu số, di dân và đồng tính trong khi lại hạn chế các
sinh hoạt Ki-Tô Giáo (Christian Judaism) ngoài công cọng – trong khi tinh thần
Ki-Tô Giáo vốn được xem là nền tảng của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ. Cả hai cánh Tân
Tự Do và Tân Bảo Thủ đều cùng một quan điểm khuyếch trương WTO, toàn cầu hóa và
tự do mậu dịch (free trade). Phe Tân Bảo Thủ lại chủ trương dùng sức mạnh quân
sự để can thiệp quốc tế (interventionism) nhằm phát huy Tự Do và Dân Chủ toàn cầu,
nhưng với kết quả thảm hại là sự sa lầy ở Afghanistan
và Iraq .
Kết quả là giới thợ thuyền da trắng vừa lo sợ thất nghiệp
(do toàn cầu hóa) lại cảm thấy bị ép bức về văn hóa, rồi thêm bị đe dọa sẽ trở
thành thiểu số trên chính quê hương của họ (do di dân ngày càng đông). Toàn cầu
hóa đánh đổi hàng hóa giá rẻ với công ăn việc làm khi hảng xưởng di dời sang Đông
Á. Làm sen đầm quốc tế chỉ tội phung phí tài sản quốc gia (5 ngàn tỷ USD) vào các
cuộc chiến triền miên thay vì đầu tư trong nước. Nước Mỹ nợ ngập đầu nên mượn
tiền Trung Quốc mà thiếu cảnh giác khiến Hoa Lục thao túng WTO trở thành một cường
quốc đối thủ về kinh tế. Giới lao động và thành phần trung lưu-công nhân da trắng
chống cả đảng Dân Chủ vì cho rằng trường phái Tân Tự Do (neo-liberalism) đã bỏ
rơi giai cấp công nhân da trắng để phục vụ cho giới ưu tú (elites) theo chủ nghĩa
quốc tế (internationalism) và cấp tiến (progressive), và chống cả cánh Tân Bảo
Thủ của đảng Cộng Hòa ngu dại ăn cơm nhà đi vác ngà voi. Trong khi giới nghèo
da đen sống chui rút trong các trung tâm đô thị cũ kỷ (inner cities) tiếp tục ủng
hộ đảng Dân Chủ thì thành phần nghèo da trắng rải rác ở vòng đai han rĩ (rust belt)
lại dồn phiếu cho Trump. Họ ủng hộ khẩu hiệu American First (Nước Mỹ trước hết)
vì cho rằng Trump cảm thông với những uất ức dồn nén trước đây.
Trump cắt giảm an sinh xã hội và bão hiểm y tế (Obamacare),
cho dù ảnh hưởng đến thợ thuyền và giới trung lưu-công nhân nhưng đồng thời ngăn
chận những lạm dụng trong giới di dân. Trump lại được sự ủng hộ nồng nhiệt của
cộng đồng Cơ Đốc Giáo và Hiệp Hội Sở Hữu Vũ Khí (NRA) là hai tổ chức rất mạnh
trong nước Mỹ vì họ cho rằng Trump là cơ hội cuối cùng chận đứng Hồi Giáo và phục
hồi giá trị Mỹ. Dân Mỹ tuy bất mãn về kinh tế nhưng bỏ phiếu vì lý do văn hóa.
Trump không có đời sống gương mẫu nhưng ngược lại cánh ủng hộ
cho rằng Trump có sao nói vậy giống như những người lao động, không giả dối như
các chính trị gia chuyên nghiệp từng hứa hẹn hão huyền toàn cầu hóa để rồi đánh
mất công ăn việc làm nước Mỹ. Trump tục tằng thô lổ và có ba đời vợ nhưng cũng
chỉ giống số đông đàn ông Mỹ vậy thôi. Trump giàu sang mà không bóng bẩy. Dân Mỹ
tuy bất mãn về kinh tế nhưng bỏ phiếu để tìm sự đồng cảm (vote by association.)
Trong số các đối thủ chính trị chỉ có Joe Biden và Bernie
Sander là liên hệ được với giới thợ thuyền và thành phần trung lưu-công nhân Mỹ
da trắng giống như Trump. Bà Elizabeth Warren, ông Pete Buttigieg và hình như cả
ông Bloomberg bị xem là quá chải chuốt kém thành thật. Dù có bị đánh giá là nông
cạn hay một tên đại ma đầu thì Trump sẽ còn ám ảnh lên chính trường Mỹ trong một
thời gian lâu dài: đảng Cộng Hòa nay thay
đổi diện mạo để trở thành “đảng của Trump” đồng thời cô lập cánh Tân Bảo Thủ,
trong khi đảng Dân Chủ trổi dậy cánh tả Bernie Sander và Elizabeth Warren vốn chống
trào lưu toàn cầu hóa và lập trường Tân Tự Do của Joe Biden (và Michael
Bloomberg).
Phần phân tích nói trên chỉ nhắc đến hiện tượng Trump trong
người Mỹ bản xứ. Nhưng tại sao trong cộng đồng người Mỹ gốc Việt lại có tâm lý
cuồng Trump và cuồng chống Trump, vì đã có quá nhiều tranh luận trên mạng nên
xin được miễn bàn!
No comments:
Post a Comment