Trung Quốc, Mexico và Việt Nam hiện dẫn đầu thâm thủng mậu dịch
với Hoa Kỳ với con số ấn tượng của mỗi nước vào năm 2023 là $279, $152, và $105
tỷ USD. Mexico và Việt Nam là hai nước
hưởng lợi nhiều nhất trong chiến tranh thương mại Mỹ-Trung nhờ làm trạm trung
chuyển cho Trung Quốc đầu tư sản xuất hay dán nhãn rồi xuất cảng sang Hoa Kỳ để
tránh thuế Trump 1.0.
Vậy mà Việt Nam tránh né được phát súng đầu tiên của Trump
sau ngày đắc cử trong khi Trump đe dọa tăng thuế 25% đối với Mexico &
Canada và 10% với Trung Quốc. Trước đó chỉ một tháng (tức là vào tháng 10 trước
bầu cử Mỹ 11/2024) Chủ tịch nước Tô Lâm đã ký thỏa thuận cho tập đoàn Trump
Organization đầu tư 1.5 tỷ USD vào khách sạn và sân golf ở tỉnh nhà Hưng Yên.
Biết đâu nhờ đó mà Việt Nam
thoát nạn lần này!
Điểm đáng lưu ý là Trump dọa tăng thuế nhập cảng để cảnh cáo
Mexico & Canada không ngăn chận làn sóng di dân bất hợp pháp còn Trung Quốc
thả lỏng buôn lậu thuốc phiện fentanyl vào Mỹ. Trump dùng hàng rào thuế quan lần
này nhằm vào các mục tiêu chính trị nội bộ thay vì mậu dịch toàn cầu. Lại biết đâu
nhờ đó mà Việt Nam
thoát nạn lần này vì không can thiệp vào nội tình chính trị của Mỹ.
Ngay sau lời tuyên bố của Trump thì Ottawa
đã vội vã bắn tiếng Canada là
“bạn tốt hơn Mexico” (better
than Mexico).
Canada không phải là trạm trung chuyển cho hàng hóa Trung Quốc và đã đánh thuế
100% lên xe hơi điện từ Hoa Lục, tức là phù hợp với chính sách mậu dịch của Hoa
Kỳ đối với Trung Quốc. Tổng Thống Mexico trả đũa rằng Canada nhập cảng xe hơi điện
từ Trung Quốc nhảy vọt lên đến 1.6 tỷ USD vào năm 2023 tức là cao hơn rất nhiều
so với Mexico [1].
Trường hợp tương tợ đã từng xảy ra ở Đông Nam Á khi Mã Lai bắn
tiếng nếu có chiến tranh thương mại thì Việt Nam phải bị đánh thuế cao vì rành
rành là trạm trung chuyển cho hàng hóa Trung Quốc, trong khi hàng Mã Lai là do đầu
tư nội địa hay của các công ty Mỹ lẫn Tàu nên cần giảm thuế ít hơn [2]. Việc các
nước đâm chọt lẫn nhau để tránh hàng rào thuế quan của Trump 2.0 sẽ xảy ra.
***
Lãnh đạo Việt Nam rất khôn ngoan nhờ quen thoái đút
lót nên “tiền đi trước là tiền khôn”. Năm 2019 Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sang
Hoa Kỳ hứa hẹn mua máy bay Boeing, khí đốt và đậu nành để giảm thâm thủng Việt-Mỹ,
nhưng hứa nhiều mà mua ít vì sau đó là dịch
Covid và Trump thất cử năm 2020. Việt Nam bị Trump nhận xét là “gian lận
còn hơn Tàu” [3] rồi liệt vào hàng các nước thao túng ngoại tệ vào năm 2020, nhưng
đến năm 2021 Biden rút lại kết luận này. Biết đâu Trump 2.0 sẽ khơi lại các
chuyện cũ nói trên.
Thời Biden hãng Vinfast đã hứa hẹn đầu tư sản xuất xe hơi điện
ở North Carolina để phù hợp với chính sách tạo công ăn việc làm của Mỹ, nhưng rồi
cù cưa kéo dài cho đến ít nhất năm 2028 hay ngay cả hủy bỏ dự án này nếu Trump
không còn chú trọng vào công nghệ xanh. Nhưng Việt Nam và Vinfast có thể sẽ rơi
vào thế tiến thoái lưỡng nan do đảng Cộng Hòa đang cần tạo công ăn việc làm ở
North Carolina chuẩn bị cho tranh cử Quốc Hội (2026) và Tổng Thống (2028). North Carolina là một trong
số các tiểu bang dao động (swing state) nhưng từng bỏ phiếu cho Trump vào những
năm 2016, 2020 và 2024.
Người ta có thể trông đợi lãnh đạo Việt Nam lại sang Mỹ
ký kết mua máy bay 737/787 Boeing hay F-16 Lockheed, khí đốt, than đá, đậu nành,
nhà máy điện nguyên tử. Nhưng Việt Nam thận trọng hơn vì Trump 2.0 kéo
dài 4 năm tới đây nên không dám hứa lèo lần thứ hai. Cán cân thâm thủng mậu dịch
Việt-Mỹ nay nhảy vọt lên hàng thứ 3 và Việt Nam nổi tiếng dán nhãn cho hàng Trung
Quốc nên không khỏi bị Quốc Hội, Bộ Giao Thương và Bộ Tài Chính rọi đèn xem xét
tăng thuế hay bị liệt vào hàng thao túng ngoại tệ.
Trong quyển sách “The Art of the Deal” của Trump có kể lại câu
chuyện Trump biết một nhân viên quản lý chung cư (apartment manager) ăn cắp tiền
của mình nhưng không đuổi việc vì tay này có bản lãnh thu tiền hàng tháng đúng
hạn từ giới giang hồ thuê mướn phòng mà không bị trễ nải. Cho nên Trump có thể
nhân nhượng cho dù Việt Nam
“gian lận còn hơn Tàu” nhưng lại có chỗ dùng!
Lãnh đạo Việt Nam rất khôn khéo đu dây giữa Âu-Mỹ
lẫn Nga-Tàu. Biết đâu uy tín Việt Nam
sẽ nổi lên như cồn nếu Việt Nam
được chọn làm địa điểm hòa đàm quốc tế về chiến tranh Ukraine. Hòa đàm Paris ký (rồi bị
vi phạm) để Mỹ rút lui khỏi Việt Nam, nay hòa đàm Hà-Nội ký (rồi lại bị vi phạm)
nhưng để Trump rút khỏi Ukraine sẽ là một trường hợp lịch sử tái diễn một cách
trớ trêu, lần thứ nhất là một bi kịch và lần thứ nhì là một thảm kịch.
Chỉ không biết là ông Trump có tin dị đoan hay không: năm
2019 ông Trump cắt ngắn hội đàm với Kim Jong Un ở Hà Nội nên không biết ông còn
muốn trở lại Hà Nội cho hòa đàm Ukraine
không. Các ông bà mua bán đất đai đều tin phong thủy, riêng tỷ phú địa ốc Trump
có tin hay không?
Loạt bài tới đây về “Chiến Tranh Thương Mại Mỹ-Trung trong
thời đại Trump 2.0” sẽ không liên tục mà chia ra rải rác trong thời gian sắp tới
với hy vọng đúc kết cho cả người viết lẫn người đọc các diễn biến nóng hổi của
một đề tài thời sự rất quan trọng này.
***
[1] Trump’s tariff threat pits Canada
against Mexico.
New York
Times 11/26/2024
[2] World fears a wider trade war. Malaysia sees
an opportunity. New York
Times 11/15/2024
[3] Trump says Vietnam
worse than China
on trade. Business Standard 06/26/2019
No comments:
Post a Comment