Chiến cuộc tại
dải Gaza bùng nổ vào giữa tháng 11 đúng vào dịp Tổng Thống Obama và Ngoại Trưởng
Clinton công du sang Á Châu dự Phiên Họp Thượng Đỉnh ASEAN. Ngày giờ trùng hợp
giữa hai sự kiện quan trọng này không thể là ngẩu nhiên, và dù không biết chắc
các tính toán trong hậu trường nhưng vài giả thuyết có phần hợp lý đã được nêu
lên.
Obama là vị Tổng
Thống duy nhất công du sang Đông Á ngay sau khi đắc cử thay vì chọn đi Âu Châu
hay Trung Đông theo thông lệ [1]. Điều này tiếp tục khẳng định chủ trương hiện
thời của chính quyền Obama nhằm chuyển đổi trọng tâm chiến lược sang Thái Bình
Dương. Nhưng nhiều đồng minh của Hoa Kỳ - trong đó có Do Thái và Tây Âu - e ngại
rằng họ sẽ mất dần ảnh hưởng trong chính sách ngoại giao mới này nên không khỏi
có những chuẩn bị đối phó.
Riêng đối với
Do Thái thì Trung Quốc hoàn toàn không là mối đe doạ chiến lược. Trái lại đối với
nhiều nhà tư bản Âu-Mỹ gốc Do Thái chính là cơ hội khổng lồ để làm ăn buôn bán
với một thị trường đang lên nên không thể bị cản trở bởi những tranh chấp chính
trị. Mặt khác, Do Thái cần sự chú ý tuyệt đối từ Hoa Kỳ để bảo vệ nền an ninh
nhất là trong hoàn cảnh Trung Đông vô cùng bấp bênh, và quan điểm chuyển trọng tâm
chiến lược của Obama là thái độ sao lảng đầy nguy hiểm.
Dựa trên phân
tích này thì việc Do Thái khơi động chiến sự tại dải Gaza có thể để nhắc nhở đối
với Obama rằng Hoa Kỳ không thể đặt nhẹ Trung Đông để chuyển trọng tâm chiến lược
sang Châu Á.
Nội các
Netanyahu hạ lệnh thanh toán tư lệnh Ahmed al-Ja‘abari ngày 14 tháng 11 dù biết
chắc rằng nhóm Hamas sẽ trả đủa tức thời bằng quân sự. Chiến cuộc dải Gaza bùng
nổ ngay sau đó và chiếm hàng tít đầu trên báo chí Hoa Kỳ trước khi Obama đến Thái
Lan rồi sang Cam-Bốt dự Thượng Đỉnh ASEAN. Kết quả là dân chúng Mỹ biết nhiều đến
việc Ngoại Trưởng Clinton vội vã sang Trung Đông để chấm dứt tranh chấp mà không
ai biết rằng Tổng Thống Obama đã sang Đông Nam Á để nói và làm gì – ngoài trừ các
bài tường thuật khá đầy đủ về chuyến viếng thăm lịch sử sang Miến Điện.
Chiến sự giữa
Do Thái và Hamas có thể sớm muộn gì cũng xảy ra do tình trạng căng thẳng kéo dài,
nhưng ngày tháng khai mào tranh chấp hoàn toàn nơi Do Thái chủ động nên không
khỏI trở thành nghi vấn.
Cho đến nay các
lập luận phản đối việc Hoa Kỳ chuyển trọng tâm chiến lược sang Thái Bình Dương
tuy có nhưng không mạnh mẻ như trong giai đoạn chống chiến tranh Việt Nam. Có vài
lý do để giải thích cho việc này:
1.
Sách
lược mới còn đang khởi động nên hệ lụy đối với vùng Trung Đông và Tây Âu chưa rỏ
ràng, trong khi khu vực dầu hoả vẫn tiếp tục là huyết mạch cho nền kinh tế của
Hoa Kỳ và toàn cầu[2]
2.
Tại
Á Châu Mỹ hiện không bị sa lầy và chi phí quá nhiều tiền của cùng nhân mạng như trong chiến tranh Việt Nam, nên chưa là mối
quan tâm cho Do Thái.
3.
Tại
Trung Đông cũng không nhất thiết cần Hoa Kỳ phải tăng cường hiện diện quân sự -
nhất là sau chiến tranh Iraq – ngay trong lúc này vì sè tạo ra chống đối và căng
thẳng
4.
Sự
trổi dậy của Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đến các đồng minh quan trọng khác của Mỹ
như Nam Hàn, Nhật, Đài Loan, Úc vốn là những nền kinh tế hàng đầu trên thế giới.
Khu vực Á Châu có thể qua mặt cả Âu -Mỹ nên không thể nào sao nhãng được nửa.
Giả sử trong
trường hợp căng thẳng gia tăng dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang tốn kém giữa
Mỹ-Hoa giống như dưới thời Chiến Tranh Lạnh, làm ảnh hưởng đến mậu dịch toàn cầu
và khiến Hoa Kỳ bị chi phối bên ngoài Trung Đông hay Tây Âụ. Khi đó người ta có
thể thấy phối hợp vận động của Trung Quốc với các thế lực lớn trong chính trường
Mỹ nhằm “không chuyển trục”.
***
[1] Người viết không biết ông Mitt Romney nếu
đắc cử có sẽ đi dự Hội Nghi Thượng Đỉnh ASEAN hay không; nhưng chuyến viếng thăm
ra ngoại quốc đầu tiên vào tháng 07/2012 sau khi ông nắm chắc trở thành ứng cử
viên thuộc đảng Cộng Hoà là sang Âu Châu rồi Trung Đông mà không hề có chương
trình viếng thăm Á Châu
[2] Riêng lập luận về dầu hoả
chưa vững vì chính sách thân Do Thái mang nhiều thiệt hại hơn là có lợi cho Hoa
Kỳ tại Trung Đông. Xem “The Israel Lobby and
U.S. Foreign Policy” của John J. Mearsheimer và Stephen M. Walt
No comments:
Post a Comment